Skip to main content

आस्वाद

Search This Blog

Meghdoot Resources

Posted by Manjiri on June 24, 2021

Get link
Facebook
X
Pinterest
Email
Other Apps

Sanskrit text - Mallinath Tika - English translation - Notes

Sanskrit text - Dakshinavartnath Tika

Yet another English translation

Dr Gauri Mahulikar's excellent lecture about the "Saundarya in Meghdoot"

Apte's practical Sanskrit English Dictionary with String Search

An excellent example of how to use अन्वय to understand the श्लोक.

मेघदूत महिमा

Get link
Facebook
X
Pinterest
Email
Other Apps

Comments

Post a Comment

Popular Posts

फिल्मी कथक

प्रियाने मला एक मस्त कल्पना दिली, की तू कथक वर आधारित फिल्मी गाण्यांची प्लेलिस्ट बनव. मला ही एक बहाणा मिळाला. वेगवेगळे filters टाकून मनसोक्त कथक videos बघितले. आताही खरं म्हणजे गाणी बघण्याचा मोह मोठ्या मुष्किलीने आवरून हे लिहायला घेतले. ही नोंद ही सगळी गाणी बघताना केलेली निरिक्षणे आणि निष्कर्ष. सगळ्यात पहिली गोष्ट म्हणजे, जेंव्हा सिनेमात, नायिकांची शास्त्रिय नृत्ये दाखवण्याची फॅशन होती - म्हणजे नायिका बी ए ला शिकत असायची आणि कॉलेजच्या प्रोग्रॅम मध्ये डान्स करायची किंवा चॅरीटी शो करायची तेंव्हा - सगळ्या नायिका दाक्षिणात्य नृत्यात कुशल होत्या, त्यामुळे त्यांची गाणी ही त्या नृत्यावर आधारित आहेत. उदा. "मतवाली नार ठुमक" इ. कथक जाणणार्‍या होत्या त्या वॅम्प्स, पण त्यांच्या वाटेला शुद्ध नृत्य फार क्वचित आले. दुसरा उछ्छाद म्हणजे, असे गाणे असायचे मोहम्मद रफ़ी किंवा मन्ना डे यांच्या आवाजात. म्हणजे गाणार हीरो! मग सगळं फुटेज पण हा बाबा च खाणार. याचं लाक्षणिक उदाहरण म्हणजे कोहिनुर मधलं "मधुबन मे राधिका नाचे रे..." खास गाणे! कु...

छंद मकरंद

परंपारिक भारतीय काव्याचा गेयता हा स्थायी भाव आहे. काव्याला ही गेयता येते, ते छंदबद्ध असल्याने. छंद म्हणजे कवितेच्या ओळीत वापरलेल्या अक्षरांची नियमबद्ध रचना. लघु अक्षरे (I) -इकार, उकार, ऋकार, अंकार, अःकार हे लघु. गुरु अक्षरे (S) - आ-कार, ईकार, ऊकार, ॠकार, ए-ऐ-ओ-औ-कार हे गुरू अनुस्वारयुक्त अक्षर आणि विसर्गयुक्त अक्षर गुरू. जोडाक्षराच्या आधीचे अक्षर त्यावर उच्चार करताना आघात येत असेल तर गुरू समजले जाते. क्ष, ज्ञ ही जोडाक्षरे असल्याने त्यांच्या आधीचे अक्षर गुरू. कवितेतील ओळीचे 3 अक्षरांचा एक असे भाग पाडले जातात, त्यांना गण म्हणतात. शेवटी उरणारी 1 - 2 अक्षरे तशीच सोडली जातील. ह्या गणांचे 9 प्रकार होतात य - आद्य लघु र - मध्य लघु त अंत्य लघु न सर्व लघु भ - आद्य गुरु ज - मध्य गुरु स - अंत्य गुरु म सर्व गुरु हे लक्षात ठेवायची आणिक एक युक्ती यमाताराजभानसलगं य - यमाता म - मातारा .... आता या गणांची ओळीत होणारी विशिष्ट रचना म्हणजे गणवृत्त भुंजगप्रयात 12 अक्षरी गणवृत्त भुजंगप्रयात...

श्लोक १ - मेघदूत

कश्चित् कान्ताविरहगुरुणा स्वाधिकारात्प्रमत्तः शापेनास्तङ्गमितमहिमा वर्षभोग्येण भर्तुः । यक्षश्चक्रे जनकतनयास्नानपुण्योदकेषु स्निग्धच्छायातरुषु वसतिं रामगिर्याश्रमेषु ॥ १॥ कश्चित यक्ष वसतिं चक्रे कसा यक्ष? - स्वाधिकारात्प्रमत्तः, भर्तुः शापेन अस्तंगमित महिमा कोणता शाप? - कान्ताविरहगुरुणा, वर्षभोग्येण यक्ष कुठे रहात होता? : रामगिर्याश्रमेषु कसे होते रामगिरी पर्वतावरचे आश्रम - जिथे जनकतनयास्नानपुण्योदक होतं, जिथं स्निग्धच्छायातरु होते. शब्दार्थ: भर्तु - स्वामी, lord master गुरूणा (कांताविरह्गुरूणा) - इथं याचा अर्थ दुःसह, जड. दुर्भर, दुस्तर(मल्लिनाथ) Notes स्निग्धच्छायातरु कसे तर ज्यांची छाया पानगळीने कमी होत्त नाही असे तरु. मल्लिनाथ म्हणतो की ते नमेरु वृक्ष होते. - नमेरु --- रुद्राक्ष अथवा सुरपुन्नाग अस्तंगमित महिमा, अस्तंगत नाही - कारण तो दुसऱ्याने अस्तंगत केलाय - एका वर्षाकरता. आश्रमेषु- असे अनेक वचन का तर विरहार्त यक्ष एका ठिकाणी राहू शकत नव्हता- आश्रमातून भटकत होता. रामगिरी पर्वत - जो राम - सीतेच्या वास्तव्याने पाव...

Powered by Blogger